ΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΟΝΕΙΡΟ

Συνειδητό όνειρο (ή διαυγές όνειρο) είναι κάθε όνειρο κατά το οποίο το άτομο έχει συνείδηση ότι ονειρεύεται, ενώ το όνειρο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Κατά τη διάρκεια του συνειδητού ονείρου είναι δυνατό να ασκήσει κανείς έλεγχο πάνω στο ονειρικό περιβάλλον και να κάνει πράγματα που αλλιώς θα ήταν αδύνατο να κάνει στη φυσική πραγματικότητα.

Ο Αριστοτέλης είχε παρατηρήσει ότι «συχνά όταν κάποιος κοιμάται, υπάρχει κάτι στη συνείδηση του που δηλώνει ότι αυτό που του παρουσιάζεται δεν είναι παρά ένα όνειρο».


Υπάρχουν δύο τρόποι για την εκκίνηση ενός συνειδητού ονείρου. Ο ένας τρόπος είναι να δημιουργηθεί ένα συνειδητό όνειρο από… όνειρο (DILD – dream-initiated lucid dream). Αρχίζει δηλαδή ένα κανονικό όνειρο και το άτομο κάποια στιγμή συμπεραίνει ότι ονειρεύεται – χωρίς αυτό να τον αφυπνίσει. Ο άλλος τρόπος αφορά ένα συνειδητό όνειρο από εγρήγορση (WILD – wake initiated lucid dream) και επιτυγχάνεται όταν το άτομο από την πλήρη εγρήγορση μεταβαίνει σε όνειρο χωρίς διακοπή στη συνείδηση.

Το συνειδητό όνειρο έχει μελετηθεί επιστημονικά και η δυνατότητα επίτευξης του θεωρείται πλέον τεκμηριωμένη.


Νευροβιολογικό μοντέλο

Ο νευροεπιστήμονας J. Allan Hobson προσπάθησε να περιγράψει το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά το συνειδητό όνειρο. Το πρώτο βήμα για το συνειδητό όνειρο είναι να αναγνωρίσει κανείς ότι ονειρεύεται και αυτή η αναγνώριση πιθανότατα συμβαίνει στον πλαγιοπίσθιο προμετωπιαίο φλοιό, ο οποίος είναι μία από τις λίγες περιοχές που απενεργοποιούνται κατά τον ύπνο REM και όπου γίνεται η επεξεργασία της μνήμης. Αφότου η περιοχή ενεργοποιηθεί και το άτομο συνειδητοποιήσει ότι ονειρεύεται, θα πρέπει να είναι προσεκτικός ώστε αφ' ενός να αφήσει την ονειρική ψευδαίσθηση να συνεχίσει, αφ' ετέρου να κρατήσει την επίγνωση ότι είναι όνειρο. Η διαδικασία μπορεί να ειδωθεί ως ισορροπία μεταξύ συνείδησης και συναισθήματος. Για τη διατήρηση της ισορροπίας, οι αμυγδαλές και ο παραϊπποκάμπειος φλοιός πρέπει πιθανόν να βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα διέγερσης. Η παράταση των έντονων ονειρικών ψευδαισθήσεων ίσως απαιτεί να παραμένει η γέφυρα και ο φλοιός της βρεγματοϊνιακής συμβολής ενεργός.


Αντίληψη του χρόνου κατά το συνειδητό όνειρο


Ο χρόνος που περνά κατά το συνειδητό όνειρο έχει δειχτεί ότι είναι περίπου ο ίδιος με αυτόν της εγρήγορσης. Το 1985 ο LaBerge έκανε μία πιλοτική μελέτη στην οποία άτομα κατά τη διάρκεια συνειδητού ονείρου μετρούσαν από το ένα ως το δέκα (στο όνειρο) και σηματοδοτούσαν το τέλος του μετρήματος με προσυμφωνημένες οφθαλμικές κινήσεις οι οποίες καταγράφονταν από πολυϋπνογράφο. Η μελέτη επαναλήφθηκε το 2004 από μελετητές στη Γερμανία και τα αποτελέσματα του LaBerge επαναλήφθηκαν. Η Γερμανική μελέτη των Erlacher, D. & Schredl, Μ επίσης μελέτησε την κινητική λειτουργία και βρήκε ότι τα βαθιά καθίσματα χρειάζονται
Μέθοδοι που προκαλούν ένα συνειδητό όνειρο;

1. Κατά τη διάρκεια της ημέρας συγκεντρώσου, μείνε ακίνητος, ρώτα «Ονειρεύομαι;» και σκέψου κάτι που θα ήθελες να δεις στο συνειδητό όνειρο. Επανέλαβε κάποιες φορές την ίδια διαδικασία και είναι πολύ πιθανό να συμβεί κάτι τέτοιο πραγματικά στον ύπνο σου.

2. Κράτησε ημερολόγιο ονείρων. Συνήθως βλέπουμε όνειρα που ελάχιστα λεπτά μετά την αφύπνισή μας ξεχνάμε. Φρόντισε να τα γράψεις αμέσως μόλις τα δεις. Έτσι, μελετώντας τα θα διακρίνεις τα πιο κοινά στοιχεία των ονείρων που βλέπεις (ανθρώπους, μέρη, κτλ.) και «ενημερώνει» τον εγκέφαλό σου ότι πραγματικά προσπαθείς να θυμηθείς τα όνειρά σου. Επίσης, την επόμενη φορά που θα δεις ένα μέρος ή αντικείμενο σε κάποιο όνειρό σου, θα το θυμηθείς και θα σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις πως βλέπεις όνειρο και κυρίως στο «πέρασμα» προς το συνειδητό όνειρο.
3. Μάθε την καλύτερη ώρα για να δεις ένα συνειδητό όνειρο. Αν γνωρίζεις καλά το πρόγραμμα του ύπνου σου, έχεις περισσότερες πιθανότητες να το ζήσεις. Οι μελέτες λένε ότι ένας μικρός ύπνος λίγες ώρες μετά το πρωινό ξύπνημα είναι το πιο συνηθισμένο διάστημα των συνειδητών ονείρων.

4. Προσπάθησε την τεχνική «επιστροφή στο κρεβάτι». Ίσως είναι η πιο επιτυχημένη τεχνική.

– Βάλε ξυπνητήρι 5 ώρες από την ώρα που πηγαίνεις για ύπνο.
– Αποκοιμήσου.
– Για μία ώρα προσπάθησε να συγκεντρωθείς στην προσπάθεια να δεις κάτι συνειδητά. Αυτό που θέλεις να δεις και στο όνειρό σου.
– Γύρισε στο κρεβάτι και προσπάθησε να κοιμηθείς, λέγοντας τη φράση «ξέρω ότι θα ονειρευτώ…» συμπληρώνοντας με αυτό που θέλεις.