Αρχαίο Θέατρο Λάρισας

Η απουσία των μνημείων και των μεγάλων ιερών της αρχαίας Λάρισας που δεν έτυχε να σωθούν λόγω της συνεχούς κατοίκησης και ανοικοδόμησης ή δεν είχαν την τύχη να αποκαλυφθούν ακόμη, αντισταθμίζει η ύπαρξη των δύο αρχαίων θεάτρων, τα οποία , σε συνδυασμό με μνημεία της βυζαντινής εποχής και της Τουρκοκρατίας, διαμορφώνουν πλέον το ιστορικό κέντρο της σημερινής πόλης.

Το Α΄ αρχαίο θέατρο της Λάρισας, στο οποίο χωρούσαν πάνω από 10,000 θεατές, κατασκευάστηκε στο α΄ μισό του 3ου αι. π.Χ. στα χρόνια του βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονου Γονατά. Λειτούργησε δε έξι αιώνες περίπου μέχρι το τέλος του 3ου αι. μ.Χ. ή τις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. οπότε και διακόπηκε απότομα η λειτουργία του. Μετά από ισχυρό σεισμό που έλαβε χώρα στη Λάρισα του 7ου αι. μ.Χ. κατέρρευσε ένα μεγάλο μέρος του επιθεάτρου και ο δεύτερος όροφος της σκηνής, μέσα στο εσωτερικό της ορχήστρας. Η θραύση των μετώπων πολλών εδωλίων του κοίλου δεν προέρχεται από ασβεστοποιούς, όπως υποθέταμε παλαιότερα, αλλά από το βίαιο κατρακύλισμα των ογκωδών μαρμάρων του επιθεάτρου.

H κατασκευή του συνδέεται με την τέλεση θεατρικών και μουσικών παραστάσεων, αλλά και με πολιτικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την διοίκηση του Κοινού των Θεσσαλών. Η παλιότερη αναφορά στο Α’ αρχαίο θέατρο προέρχεται από μια επιγραφή του α’ μισού του 2ου αι. π.Χ.: πρόκειται για μία δικαστική απόφαση που αναφέρεται στην καταπάτηση, από έναν ιδιώτη, μέρους του περιβάλλοντος χώρου του θεάτρου.

Στο μνημείο αυτό, εκτός από τις θεατρικές παραστάσεις, επαναλήψεις κλασικών έργων, παίζονταν και πρωτότυπα έργα της Νέας Κωμωδίας αυτής της εποχής.
Χρησιμοποιείται ακόμα το θέατρο ως χώρος υπαιθρίων συνεδριάσεων της εκκλησίας του Δήμου, η οποία στην αρχαία Λάρισα είχε την πανάρχαια ονομασία της “Αγοράς”.

Επικεφαλής των συνεδριάσεων αυτών ήταν ο πρωτοστάτης Σταγός. Επιπλέον συνεδρίαζαν στο ίδιο μνημείο και οι αντιπρόσωποι, οι σύΗ κατασκευή του Αρχαίου Θεάτρου συνδέεται άμεσα με τη λατρεία του θεού Διονύσου και την τέλεση θεατρικών παραστάσεων. Ήταν ακόμη κέντρο και της κοινωνικής ζωής των αρχαίων Λαρισαίων. Αυτό αποδεικνύεται από ένα πλήθος ευρημάτων, κυρίως επιγραφών και γλυπτών που μας έχει απλόχερα αποδώσει με την ανασκαφή του. Τον 1ο αι. π.Χ. μετατράπηκε από τους Ρωμαίους σε αρένα για την τέλεση αποκλειστικά και μόνο επίσημων εορταστικών εκδηλώσεων μονομαχικών αγώνων, θηριομαχιών, παραστάσεων μίμων, σαλτιμπάγκων, μάγων και άλλων πολλών.νεδροι, των διαφορών πόλεων – κρατών που συμμετείχαν στην ομοσπονδία των θεσσαλικών πόλεων, με πρωτεύουσα τη Λάρισα, στο περίφημο Κοινό των Θεσσαλών.

Ονόματα ¨Συνέδρων¨ αντιπροσώπων των πόλεων-κρατών που συμμετείχαν στην ομοσπονδία των Θεσσαλών αναγράφονται πάνω στα εδώλια του αρχαίου θεάτρου. Έτσι γνωρίζουμε τους αντιπροσώπους της αρχαίας Τρίκκης, των πόλεων της Περραιβικής Τρίπολης, της Γυρτώνης, της Υπάτης, της Φάλαννας, της Κραννώνος, της Μητρόπολης, της Σκάρφειας και άλλων.

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ:

Το κυρίως θέατρο χωριζόταν με δέκα κλίμακες ανόδου σε έντεκα κερκίδες με εικοσιπέντε σειρές εδωλίων εκ των οποίων η πρώτη ανήκε στη σειρά των προεδριών. Τα εδώλια πατούν πάνω σε σχιστολιθικές υποδομές και έχουν επιμελημένη εργασία λάξευσης τόσο στα μέτωπα όσο και στην άνω επιφάνειά τους, όπου υπάρχει εγκοπή που χρησίμευε για να πατούν τα πόδια των θεατών των υπερκείμενων σειρών.

Την ορχήστρα διαμέτρου 25,5μ., περιτρέχει κτιστός αποχετευτικός αγωγός πλάτους εξ. 1,90μ. για την απομάκρυνση των ομβρίων υδάτων. Είναι καλυμμένος και κατασκευασμένος με μαρμάρινες πλάκες, οι οποίες φέρουν επιμελημένη εργασία λάξευσης. Ο αγωγός διαπερνά τη θεμελίωση της σκηνής με δύο εξόδους νότια των ακριανών δωματίων αυτής. Βρίσκεται σε άριστη κατάσταση διατήρησης (εικ. 18, 19, 20, 21, 22 και 23).

Οι πάροδοι με τους αναλημματικούς τοίχους σώζονται σε άριστη κατάσταση σε βάθος 4,00μ. Είναι κατασκευασμένοι από λιθόπλινθους λευκού μαρμάρου με αριστοτεχνική εργασία λάξευσης και διαμορφώνονται κλιμακωτά προς τα έξω με βαθμίδες ίσης εξοχής.

Το θέατρο ανακαινίστηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου (28 π.Χ.-14 μ.Χ.) και του διαδόχου του Τιβερίου (14-31 μ.Χ). Επιγραφές προς τιμήν των δύο αυτοκρατόρων βρέθηκαν πάνω στο γείσο του προσκηνίου. Νότια της σκηνής αποκαλύφθηκε στρώση πώρινων σπονδύλων δωρικών κιόνων. Ο χρόνος και η σκοπιμότητα της τοποθέτησής τους σ' αυτή τη Θέση δεν έχει ερμηνευθεί ακόμη από τους μελετητές τον μνημείου. Οι αγώνες επαγγελματιών μονομάχων, που αγωνίζονται είτε μεταξύ τους είτε με θηρία στην αρένα ήταν από τα δημοφιλέστερα θεάματα κατά τη ρωμαϊκή εποχή.